‘Burmaniastate in Stiens’

‘Burmaniastate te Stiens, in 1723 bewoond door Jhr. Frans Julius Johan Heringa van Eijsinga’. Tekening, naar een tekening van J. Stellingwerf. Archief: Documentatiestichting Leeuwarderadeel (Stiens).

In de middeleeuwen ontstond de Stins, wat een stenen verdedigingstoren was, meestal met een gracht eromheen en een stenen toegangspoort. De mensen konden zich in deze toren terugtrekken in tijden van onrust. Later werden deze Stinzen omgebouwd tot rijke herenhuizen of States die vaak in het bezit waren van welgestelde (adellijke) families. De grond in de directe omgeving had een nutsfunctie voor teelt van eerste levensbehoefte en fruit. Later kwamen daar ook siertuinen bij. In en rond Stiens stonden in het begin van de achttiende eeuw een kleine tien States. Aan het eind van de achttiende eeuw waren al veel van de States in en rond Stiens verdwenen. De Dekema State in Jelsum en de Martenstate in Koarnjum geven een indruk van dergelijke States met de erbij behorende tuinaanleg.

In de negentiende eeuw was de mode voor tuinaanleg de landschapsstijl. De tuinarchitecten Lucas Pieters Roodbaard (1782–1851) en later Gerrit Vlaskamp (1834–1906) hebben vele z.g. slingertuinen aangelegd in Friesland die geënt zijn op de landschapsstijl. In Stiens waren oorspronkelijk vijf tuinen aangelegd door Vlaskamp. De tuin bij de dokterswoning op Smelbrêge 6 is de enige tuin van Vlaskamp in Stiens die nog over is en waarschijnlijk nog steeds de oorspronkelijke padenstructuur en het originele reliëf heeft. De andere tuinen zijn inmiddels geheel of vrijwel geheel verdwenen. In deze landschapstuinen werden ook vaak op grote schaal voorjaarsbollen geplant voor verwildering. Deze typische flora staat bekend als Stinzenflora.