Historische terreinen met een fraaie stinzenplanten vegetatie komen op diverse plekken in Nederland voor. Deze terreinen hebben zeer verschillende grondsoorten.

In de definitie van wat stinzenplanten zijn staat onder meer dat ze niet in de omgeving in het wild voorkomen. Dat wil zeggen dat deze planten niet makkelijk verwilderen op het type grond in de omgeving van deze terreinen, anders zouden ze zich daar wel gevestigd hebben. Dat deze planten wel floreren op historische terreinen betekent enerzijds dat het beheer is aangepast aan het voorkomen van deze planten en anderzijds dat de bodem is verbeterd waardoor de planten hier goed kunnen groeien. De grondsoorten waarop deze terreinen zijn gecreëerd variëren van kalkrijke kleigrond, zandig veen, tot arme zure zandgrond. Geen van deze type gronden is op zich erg geschikt voor de meeste stinzenplanten. 

Momenteel is er weer interesse om op vrij grote schaal bollen aan te planten. Dit is in het verleden  wel meer gebeurd. Vaak vallen de resultaten echter tegen. Bij Swichum zijn bijvoorbeeld enkele jaren geleden op grote schaal Winterakonieten aangeplant, maar zover wij begrepen hebben helaas met weinig resultaat.

In de buurt van Vorden ligt kasteel Hackfort en het landhuis Baak. De natuurlijke grondsoort is hier vrij arm zand. Het prachtige parkbosje rond Huis Baak met zijn vele oude bomen die op ruime afstand van elkaar staan is in het voorjaar een sprookje met golvende tapijten van sneeuwklokjes en veldjes winterakonieten. Ook is er een fraaie plek met Bonte krokus gemengd met sneeuwklokjes. Het is een klein wonder dat deze schoonheid is ontstaan op deze plek. Dit is dankzij het veel werk en de kunde van onze voorouders. Het kost nu relatief weinig moeite om zo’n terrein in stand te houden. Een niet al te intensief beheer afgestemd op deze stinzenflora is voldoende om ieder jaar opnieuw zeer vroeg in het jaar te kunnen genieten van deze prachtige stinzenflora.

Voor het kasteel Hackfort ligt een groot perk met een paar solitaire bomen dat vol staat met Bonte krokus en een wisselende hoeveelheid sneeuwklokjes. Opvallend is dat de Bonte krokus niet alleen paars is maar dat er ook veel witte exemplaren zijn. Net als op landgoed Baak is de bodem hier in het vroege voorjaar één bloemenzee, alleen heel anders van karakter dan bij Huis Baak. Een indrukwekkend gezicht, jammer is alleen dat het terrein maar af en toe is opengesteld.

Langs de lanen van het parkbos bij het kasteel zijn de laatste jaren enorm veel stinzenbollen aangeplant naar een ontwerp en onder begeleiding van Trudi Woerdeman. Trudi heeft op  De Warande ervaring met het aanleggen van een tuin met stinzenplanten op zure zandgrond. Er is dan ook veel aandacht besteed aan de verbetering van de grond. Goed is het verschil te zien in de overgang van het bos waar geen actie is ondernomen, waar varens en bramen nu het beeld bepalen, en het deel waar nu intensief beheer plaats vindt en de ingebrachte vegetatie zich aan het ontwikkelen is. We zijn benieuwd hoe dit terrein zich de komende jaren verder gaat ontwikkelen.

Bij Smilde ligt een tuin met een rijke stinzenflora bij een statig woonhuis dat begin 20e eeuw gebouwd is als burgemeesterswoning: Stinzentuin Op ‘t Kloosterveen. De grondsoort is hier een mengeling van zand en veen. Dus weer een heel ander uitgangspunt dan in de buurt van Vorden. De soorten die hier veel voorkomen wijken af van die bij Vorden. Er komt veel Boshyacint voor en ook enorm veel Lenteklokjes. Wat je ook ziet op een dergelijk terrein is veel variatie van bodem en begroeiing op korte afstand van elkaar. Dit resultaat komt door het beleid dat opeenvolgende bewoners hebben gevoerd. Vorig jaar is het huis verkocht en de nieuwe bewoners stellen veel prijs op de aanwezige stinzenflora net als de vorige bewoners.

Martenastate bij Koarnjum is druk in de weer om het recent aangekochte bosje, dat grenst aan het parkbos van Martenastate, om te toveren tot een bosje met een rijke biodiversiteit. Er is fors gedund in het bestaande bomen bestand, er zijn nieuwe bomen en struiken geplant, nieuwe paden aangelegd en ook worden er stinzenplanten ingebracht. Het terrein ligt wat lager dan het oude parkbos.

De grondsoort is oude zeeklei waarop in het recente verleden vijverbagger is opgebracht voordat het oorspronkelijke bosje werd geplant door Staatsbosbeheer. De ondergrond is ontkalkt en licht zuur. De onderbegroeiing bestond deels uit een rijke brandnetel vegetatie. Het is een hele uitdaging om dit terrein om te toveren tot een bosje met grote biodiversiteit met een rijke stinzenflora die zich goed kan handhaven en verwilderen. Ook hier geldt goed bodembeheer is de basis voor een succesvol resultaat.

Tot slot aandacht voor terreinen die gelegen zijn in de binnenduinrand. In de 17e eeuw zijn hier de nodige buitenplaatsen aangelegd. De grondsoort is hier zandgrond. Onze voorouders hebben bij deze buitenplaatsen al veel aan grondverbetering gedaan, zoals bij Huis te Manpad in Heemstede.

Een mooi voorbeeld van rijke stinzenplanten vegetatie in deze streek is park Sorghvliet bij Den Haag waar een bosweitje in het voorjaar bedekt is met een tapijt van Boshyacint. Sorghvliet is gesticht door Jacob Cats. Landgoed Elswout bij Overveen is een ander voorbeeld van een in oorsprong 17e eeuwse parkaanleg in de binnenduinrand met veel stinzenflora.

• Trefwoord: Stinzenflora
• Volgende: ‘Stinzenpflanzen’: Gottorf, Husum, Jever en Leer. Een reisverslag met enkele overpeinzingen …
• Vorige: Compostthee, ‘high tea’ voor het bodemleven in de stinzenfloratuin.