Stinzenflorajournaal jrg.2 nr.4: Het ‘Blauwe Wonder’ van de Lindener Bergfriedhof in Hannover

Lindener Bergfriedhof Hannover, ‘Das Blaue Wunder’ Scilla siberica (Oosterse sterhyacint) en Primula elatior (Slanke sleutelbloem) bij het Küchengarten-Pavillon (1749).

Het ‘Blauwe Wonder’ van de Lindener Bergfriedhof in Hannover

3 april 2022
Tekst: Willem van Riemsdijk
Foto's: Trudy van Riemsdijk-Zandee (tenzij anders vermeld)

Over een oppervlak van 6 ha op een heuvel bij Hannover ziet het op een oude begraafplaats rond half maart blauw van de bloeiende Scilla siberica (Oosterse sterhyacint). Het schouwspel trekt ieder jaar veel bezoekers. Het is betoverend mooi en het doet denken aan een impressionistisch schilderij van van Gogh of Monet. Deze sprookjesachtige schoonheid zal niet ontstaan door op grote schaal veel bollen aan te planten. Langdurige verwildering waardoor de planten hun eigen plek kunnen zoeken is een noodzakelijke voorwaarde om dit feeërieke effect te krijgen.

Scilla siberica (Oosterse sterhyacint) op het Lindener Bergfriedhof in Hannover.

Deze begraafplaats is aangelegd in de periode 1862-1894 en heeft een mooi bestand van oude bomen. Men weet niet wanneer en hoe de Scilla’s hier terecht zijn gekomen. Een hypothese is dat ze na de tweede wereldoorlog bij een graf zijn geplant en dat ze zich vervolgens via verwildering hebben verspreid over vrijwel de hele begraafplaats.

Een dergelijke verwildering kan alleen ontstaan als het milieu geschikt is en het terrein gedurende vele jaren niet te vroeg wordt gemaaid. Aanvankelijk zal de verwildering mogelijk door verwaarlozing van het terrein mogelijk zijn geworden en later is er een bewust beheer gekozen dat gunstig is voor de Scilla’s, waardoor de verwildering nog meer kans heeft gekregen.

Dergelijke verwildering van de Oosterse sterhyacint heeft op meerdere begraafplaatsen in Duitsland en Litouwen plaats gevonden. Begraafplaatsen werden in Duitsland ook in het klei of veengebied vooral op wat lichtere, zandiger grond aangelegd omdat de lijken in zo’n situatie sneller verteren dan op zware klei of veen (pers. mededeling Prof. Dr. Thomas Kaiser, Planungsbüro Beedenbostel, en Dr. H.H. Poppendieck, Hamburg). Het milieu van oudere begraafplaatsen met grotere loofbomen op een wat grotere afstand van elkaar en een wat vruchtbaardere enigszins vochtige grond is kennelijk heel geschikt voor verwildering van de Scilla siberica.

Behalve dat de Scilla’s op grote schaal zijn verwilderd zien we hier ook verwildering van de Slanke sleutelbloem (Primula elatior). Deze planten groeien soms massaal tussen de Scilla’s en soms ook in grotere groepen op plekken waar nauwelijks Scilla’s aanwezig zijn. Dit patroon is ook ontstaan door verwildering en niet door een door de mens bedachte schakering.

Er staan her en der ook groepen Narcissen. Deze zijn waarschijnlijk relatief recent door de mens geplant en hebben niet het effect van verwildering. In veel kleinere aantallen komen er ook Bosanemonen, Chionodoxa, Holwortel en Gevlekte aronskelk voor. De Holwortel en de Aronskelk hebben ook hun eigen plek gevonden en komen op wat ruigere, voedselrijkere plekken op de begraafplaats voor.

Informatie Lindener Bergfriedhof, Hannover.

Scilla siberica (Oosterse sterhyacint) en Primula elatior (Slanke sleutelbloem) op het Lindener Bergfriedhof in Hannover.

Scilla siberica (Oosterse sterhyacint), Gevlekte aronskelk en Holwortel op het Lindener Bergfriedhof, Hannover.

Scilla siberica (Oosterse sterhyacint) en Holwortel op het Lindener Bergfriedhof, Hannover.

Activiteiten

Zondag 10 april 2022, van 13.00 – 16.00 u. Open tuin Stinze-Stiens. Toegang gratis.
Het is een goede gewoonte met regelmaat de tuin open te stellen. Bij de start van het stinzenfloraseizoen was het onstuimige weer er debet aan dat dit niet lukte. De Holwortel is nu op zijn mooist en kleurt op vele plekken in de tuin zachtroze en hier en daar wit. De eerste bloemen van de Kievitsbloem en Knikkende vogelmelk zijn open, Gevlekt longkruid heeft zich langs het ‘Bos(ma)laantje’ mooi uitgezaaid, en op een enkel plekje handhaaft de Bosanemoon zich. Wees welkom!

Bezoekadres: Smelbrêge 6, 9051 BH Stiens, achter het huis.
OV Bus 154, halte Langebuorren
N.B. Paden zijn onverhard. Goed schoeisel is aan te bevelen.

Open Tuinen Gids 2022 Nederlandse Tuinenstichting. Stinze-Stiens op de openingspagina!

Gelezen

Ontdek de groene schatkamer van Nederland. Sinds 1 februari 2022 is hij er weer: de Open Tuinen Gids 2022 van de Nederlandse Tuinenstichting.
De 31e Open Tuinen Gids! Met prachtige tuinen, waaronder groenerfgoed tuinen, die een bezoekje absoluut waard zijn. Laat je inspireren door bijzondere kwekerijen, landgoederen, oude pastorietuinen met zeeën van stinzenplanten, moderne grassentuinen of ecologische (moes)tuinen verspreid over het hele land! Dit jaar kregen de stinzenplanten extra aandacht en Stinze-Stiens prijkte op de openingspagina!
De Open Tuinen Gids wordt al 31 jaar samengesteld door vrijwilligers van de Nederlandse Tuinenstichting. Alle donateurs ontvangen elk jaar een exemplaar, maar net als vorig jaar wordt de gids ook op enkele selecte verkoopplaatsen verkocht. Je kunt hem natuurlijk ook bestellen door onderstaand formulier in te vullen. Dan krijg je hem thuisgestuurd.

Voor slechts € 19,95 heb je een mooi cadeau voor familie, vrienden en tuinliefhebbers en breng je meteen het belangrijke werk van de NTs onder de aandacht. Inclusief verzendkosten komt de gids op € 24,95.
Voor meer informatie kun je contact opnemen met het bureau van de NTs,
020-623 5058 en info@tuinenstichting.nl.

LandIdee

In februari dit jaar verscheen een prachtig artikel over Stinze-Stiens in het tijdschrift LandIdee. Anna Rubingh, fotograaf en auteur, kwam in 2021 naar Stiens en maakte prachtige foto’s van de bekende stinzenfloratuin bij het Doktershûs in Stiens. De rijke stinzenflora, het beheer, de liefde en passie van eigenaren Willem van Riemsdijk en Trudy van Riemsdijk-Zandee heeft ze prachtig weten te verbeelden en verwoorden. Hulde!