Notarishûs Stiens
In het straatbeeld van Stiens valt het statige pand op Smelbrêge direct op. Het staat bekend als Notarishûs. Op 10 september 1968 werd het een rijksmonument. Het ligt tegenover de Vituskerk in het oude centrum. Tot 1924 liep hier de Stienser vaart nog langs. Op oude ansichten zien we een fraai dorpsgezicht met witte bruggetjes die de erven van de panden erlangs ontsluiten. De bebouwing hoort tot het oudste deel van Stiens zoals op de atlas van Schotanus uit 1664 te zien is. Iets later, op de kaart van 1718, staat ook bebouwing op de plek waar in 1838 het fraai Doktershûs verrees.
Via een smalle steeg waren deze percelen indertijd verbonden en erlangs verrezen een aantal woningen. Zij vormen een krans rond dat wat nu het ‘Pakhûs SOLO’ is. Dit laatste pand was in de negentiende eeuw een timmerwinkel en vanaf 1900 een kaaspakhûs. Een bleek maakte indertijd ook deel uit van dit fraaie hoekje in Stiens. Schilders raakten geïnspireerd door de ‘Alde Toer’ met daaromheen het dorp. Zij schilderden het dorpsgezicht vooral vanaf de doorgaande weg en behalve de kerktoren, torent ook het Notarishûs er bovenuit.
